امنیت زیستی در زیست‌بوم زاگرس

راهکارهای پیشگیری و مهار آتش‌سوزی‌ها در عرصه‌های جنگلی و مرتعی زاگرس با توجه به ویژگی‌های خاص اقلیمی، توپوگرافی، پوشش گیاهی و پراکنش سکونتگاه‌های انسانی در این منطقه :

✅ ۱. راهکارهای پیشگیری از آتش‌سوزی در زاگرس

۱-۱. اقدامات مدیریتی و سازمانی

تشکیل ستاد دائمی پیشگیری و مدیریت حریق در سطح استان‌ها و شهرستان‌های زاگرس‌نشین

تدوین نقشه‌های ریسک آتش‌سوزی برای اولویت‌بندی مناطق پرخطر

ایجاد و اجرای طرح‌های جامع مدیریت سوخت (Fuel Management) شامل کاهش پوشش خشک و آتش‌زنه‌ها

۱-۲. اقدامات آموزشی و فرهنگی

آموزش جوامع محلی، دامداران و گردشگران درباره خطرات آتش‌سوزی و نحوه پیشگیری

راه‌اندازی کارگاه‌های آگاهی‌رسانی و استفاده از ظرفیت مدارس، مساجد و رسانه‌های محلی

توسعه فرهنگ همیاری از طریق سازماندهی همیاران طبیعت و دیده‌بانان مردمی

۱-۳. اقدامات فنی و زیرساختی

ایجاد نوارهای آتش‌بُر در حاشیه مناطق حساس جنگلی

بازگشایی و بهسازی مسیرهای دسترسی برای نیروهای اطفا

نصب تابلوهای هشدار، برج‌های دیده‌بانی و دوربین‌های مداربسته در نقاط حساس

پایش پوشش گیاهی از طریق تصاویر ماهواره‌ای و پهپاد

۱-۴. ممنوعیت‌ها و کنترل فعالیت‌های انسانی

ممنوعیت آتش‌زدن پس‌چر مزارع در فصل‌های گرم و خشک

کنترل و پایش فعالیت‌های گردشگری در مناطق پرخطر

ساماندهی کوره‌های زغال‌سازی غیرمجاز و مقابله با قاچاق چوب که گاهی موجب آتش‌سوزی عمدی می‌شوند

✅ ۲. راهکارهای مهار آتش‌سوزی در زاگرس

۲-۱. آماده‌باش نیروهای عملیاتی

استقرار تیم‌های واکنش سریع اطفای حریق در مناطق بحرانی

تجهیز یگان حفاظت منابع طبیعی به ابزارهای مدرن اطفای حریق (کوله‌پشتی، دمنده، لباس ضدحریق و…)

استفاده از خودروهای سبک و چابک برای عملیات در شیب‌های کوهستانی و صعب‌العبور

۲-۲. استفاده از فناوری و پشتیبانی هوایی

استفاده از پهپاد برای شناسایی کانون‌های آتش

تجهیز به بالگردهای آب‌پاش در مواقع بحرانی

راه‌اندازی سامانه هشدار سریع برای اطلاع‌رسانی به مردم و دستگاه‌ها

۲-۳. مشارکت مردمی در عملیات اطفا

آموزش و سازماندهی گروه‌های مردمی بومی به‌عنوان داوطلبان اطفای حریق

استفاده از ظرفیت دهیاری‌ها، شوراهای محلی و بسیج برای عملیات فوری

تشویق گزارش‌گیری مردمی از طریق شماره‌های امداد جنگل (۱۵۰۴) و سامانه ۱۳۹

✅ ۳. اقدامات پس از اطفای حریق

ارزیابی دقیق خسارت وارده به پوشش گیاهی و خاک

اجرای عملیات احیای پوشش گیاهی و کنترل فرسایش در مناطق سوخته

شناسایی علل وقوع حریق و ثبت در سامانه ملی حریق برای جلوگیری از تکرار

برخورد قانونی با عاملان عمدی حریق بر اساس ماده ۴۷ قانون حفاظت جنگل‌ها و مراتع

✅ ۴. اولویت‌های منطقه‌ای برای زاگرس

تمرکز بر استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، چهارمحال و بختیاری، فارس، کرمانشاه، کردستان و خوزستان

شناسایی مناطق بحرانی ونیمه بحرانی درهراستان

همکاری بین‌استانی در کنترل حریق‌های مرزی جنگلی

آتش‌سوزی در زاگرس نه‌تنها یک بحران زیست‌محیطی، بلکه تهدیدی برای معیشت جوامع محلی، منابع آب و خاک، تنوع زیستی و امنیت اکولوژیک کشور است. ترکیبی از اقدامات پیشگیرانه، واکنش سریع، آموزش و مشارکت مردمی می‌تواند مؤثرترین راه برای مقابله با این تهدید باشد.